Vasaloppet Zweden: Langlaufmarathon met historie

Iets met een Zweedse koning die al langlaufend de Denen wegjoeg. Dat is wat ik tot nu toe had begrepen over de historie van de Vasaloppet in Zweden. De Wasaloop zoals ze dat in het Nederlands noemen is een jaarlijkse langlaufmarathon van 90 km, van Sälen naar Mora, in de provincie Dalarna.

De Zweedse ‘Elfstedentocht’

Als ik het moet vergelijken (om het voor de Nederlandse lezer wat concreter te maken), dan zou ik zeggen dat het qua omvang en historie misschien wel te vergelijken is met de Elfstedentocht in Nederland. Ook dit is een marathon die in de geschiedenisboeken te vinden is en onlosmakelijk verbonden is met de Nederlandse cultuur. En dan met name natuurlijk ook met de Nederlandse schaatscultuur. Hoewel de Elfstedentocht helaas al lang niet meer heeft plaatsgevonden en er ook nog wel wat andere verschillen te benoemen zijn, is het historische karakter van beide evenementen even groot.

Gustav Vasa

De Vasaloppet in Zweden is de oudste en grootste langlaufwedstrijd ter wereld, waar mensen van over de hele wereld aan meedoen.

De race is vernoemd naar Gustav Vasa, die ooit de koning van Zweden was. Maar er ging een heroïsch verhaal aan vooraf voordat hij koning werd. Lang, lang geleden, ergens in de 16e eeuw, werd Zweden geregeerd door de Denen. Die van Denemarken. En die deden dat niet bepaald vriendelijk, om het maar even zacht uit te drukken. Het was zelfs zo erg dat de Deense koning ooit honderden Zweedse edelen liet vermoorden in Stockholm.

Je kunt je dus wel voorstellen dat de Zweden dat niet bepaald tof vonden. En een van die Zweden was – ja, je raadt het misschien al – Gustav Vasa. Hij wist aan al dat gemoord te ontkomen en trok de stoute schoenen aan. Of in dit geval de stoute langlaufschoenen. Al langlaufend gleed hij naar het plaatsje Mora in Dalarna. Daar hoopte Gustav medestanders te vinden om een opstand tegen de Deense koning op te zetten. Alleen, de mensen in Mora moesten daar toch even over nadenken. Dus ging Gustav Vasa, enigszins gedesillusioneerd, verder op de lange latten richting de Noorse grens. Maar terwijl Gustav richting Noorwegen gleed, werd er in Mora toch eens even heel serieus gebabbeld met elkaar. Ze kwamen tot de conclusie dat Gustav toch niet helemaal onzin uitkraamde. Als ze van de Deense overheersing af wilden, moesten ze in actie komen.

Dus werden twee van de beste en snelste skiërs van Mora achter Gustav aangestuurd. In Sälen, vlak bij de Noorse grens, haalden ze Gustav in en vroegen ze hem om mee terug te komen naar Mora om de opstand tegen de Denen te leiden. Niet lang daarna begon de opstand – en met succes. In 1523 werd Gustav Vasa gekroond tot koning van Zweden.

En zo ontstond de Vasaloppet

De route van 90 kilometer van Sälen naar Mora, die Gustav samen met de twee skiërs aflegde, is de inspiratiebron geweest voor de Vasaloppet. De naam betekent ook letterlijk zoiets als de “Vasa-race”. Vernoemd naar meneer Gustav Vasa zelf dus.

In 1922 was er een journalist die het idee opperde voor een langlaufwedstrijd over de route die Gustav Vasa destijds aflegde. Op die manier zou het heroïsche verhaal van Gustav Vasa elk jaar in ere worden gehouden. De man die Zweden verloste van het juk van de Deense koning en de Zweden in opstand bracht. En die wedstrijd vindt dus nog steeds ieder jaar plaats.

Ons bezoek aan de Vasaloppet

En precies op het goede moment, namelijk tijdens de ‘sportlov’. Een week schoolvakantie, waarbij veel Zweden op wintersport gaan. Voor ons was dit een mooie gelegenheid om eens in Mora te gaan kijken bij de finish van de Vasaloppet. De echte officiële 90 km-wedstrijd vindt elk jaar op de eerste zondag van maart plaats. Maar daarvoor zijn er al diverse andere races, zoals de Öppet Spår (skiën zonder wedstrijddruk), de Tjejvasan (voor vrouwen, 30 km), de Halvvasan (halve afstand, 45 km) en de Nattvasan (nachtversie waarbij je de afstand met een hoofdlamp op, in het donker aflegt).

Op een prachtige zonnige winterdag zagen we verschillende langlaufers van over de hele wereld over de finish komen. Jong, oud, man en vrouw – alles kwam voorbij. En zoals bij een groot evenement betaamt, waren er natuurlijk ook de nodige eettentjes, kraampjes en reclame. Qua sfeer deed het een beetje denken aan de midwinter marathon in Apeldoorn.

De belangrijkste wedstrijd was afgelopen zondag en bekeken Maaike en de kinderen voor de buis. Ik was aan het werk, maar ook daar stond de televisie in de kantine afgesteld op de Vasaloppet. En zo zagen we zowel bij de mannen als bij de vrouwen, Zweden winnen. En dat maakt het voor de Zweden natuurlijk nog leuker.

Zelf langlaufen?

Om te zorgen dat Zweden goed vertegenwoordigd blijft worden, wordt het langlaufen in Dalarna (en vermoedelijk ook in de rest van Zweden) al van jongs af aan met de paplepel ingegoten. Opa’s, oma’s, papa’s en mama’s geven het goede voorbeeld en ook op school doen de kinderen het. Eva en Tijn hadden laatst een sportdag op school waarbij ze gingen langlaufen en sleeën in het bos. En op veel plekken worden langlaufsporen uitgezet waar je prachtige routes kunt skiën.

Heel vroeger gingen we weleens met school naar Winterberg om te langlaufen, maar dan waren we toch vaker aan het ouwehoeren en geinen dan echt serieus aan het skiën. Nu we hier wonen, wordt het misschien toch tijd om er serieus mee te beginnen. Want je bent lekker in de natuur en aan het bewegen – en dat klinkt mij alleen al als muziek in de oren. En voor mij dan ook wel een stuk relaxter dan voor Gustav Vasa, die op de vlucht was voor de Deense koning. 😉

Lees ook onze andere verhalen

• 
  Het lekkerste eten in Zweden
• 
  Vasaloppet Zweden: Langlaufmarathon met historie
• 
  De nadelen van emigreren naar Zweden